Ik vind programma’s zoals Klasgenoten altijd zeer interessant. Niet zozeer vanwege de zogenaamde BN’er die in het zonnetje wordt gezet maar vooral om de verhalen van de onbekende klasgenoten die allemaal op hun manier iets van het leven hebben gemaakt. En dan terugkijkend op hun schooltijd zien welke rol die heeft gespeeld in het verdere leven. Ook de invloed van belangrijke personen op hun school komt dan vaak als doorslaggevend naar voren. Vergelijkbare verhalen hoor je tijdens reünies met oud-klasgenoten.
Als ik u vraag wie in uw leven bepalend zijn geweest voor cruciale keuzes en het verdere verloop van carrière dan denk ik dat u wel een aantal namen kunt noemen. Niet zelden iemand van uw oude school. Bij mij was het een mentor die me aan de ene kant mijn gang liet gaan met het maken van muziek, spelen van toneel en organiseren van een lustrum. Maar aan de andere kant licht corrigerend mij de tip gaf om aan bepaalde onderdelen van mijn vakkenpakket iets meer aandacht te besteden omdat anders de resultaten onder de norm zouden blijven.
In managementrapportages van scholen spelen dergelijke verhalen nauwelijks een rol. Toch kunnen we leren van bedrijven als Google dat het voorspellen van de toekomst zeer succesvol lukt met behulp van modellen waarbij zogenaamde soft controls een rol spelen. Met Voorspellende Analyse heeft Obama twee verkiezingen gewonnen. Op basis van algoritmes bepaalt de politie of ingrijpen in mogelijk gevaarlijke situaties zinvol is. Creditcardorganisaties kunnen door middel van vreemde transacties zien of de kans op fraude groot is en blokkeren preventief. Zouden wij in het onderwijs ook niet op zoek moeten naar de toekomst voorspellende variabelen die het echte succes van onze school kunnen voorzien?
Professor Muel Kaptein (Erasmus Universiteit) geeft aan dat acht soft controls sterk bepalend zijn voor het gedrag van mensen en daarmee een groot effect hebben op de kwaliteit van de dienstverlening en producten van organisaties. De cultuur van een school wordt bepaald door de helderheid (1) van strategie, het voorbeeldgedrag (2) van het management, de betrokkenheid (3) van personeel en uitvoerbaarheid (4) van de planning. Dit zijn preventieve instrumenten om motivatie en daarmee samenhangende kwaliteit te kunnen borgen. Bespreekbaarheid (5) en transparantie (6) detecteren goed of slecht gedrag binnen de school en handhaving (7) en aanspreekbaarheid (8) zorgen voor de juiste respons op afwijkend gedrag.
Door met deze variabelen cultuur actief te meten, en daarop te acteren, kan de leiding van een school de voorwaarden scheppen om docenten en onderwijsondersteunend personeel optimaal te laten functioneren. Op deze manier krijgen leerlingen/studenten de grootste kans om rolmodellen tegen te komen die beslissend zullen blijken voor hun toekomst.